Verweesde werken

Verweesde werken zijn auteursrechtelijk beschermde werken waarvan de rechthebbenden niet bekend zijn of niet te achterhalen, ook niet na zorgvuldig onderzoek.

Musea, archieven en bibliotheken hebben veel verweesde werken in hun collectie, zoals boeken; kranten, magazines, dagbladen en tijdschriften; visuele werken en audiovisuele werken en fonogrammen die erfgoedorganisaties in het verleden hebben aangekocht of door schenking hebben gekregen. Musea en archieven willen ook dit soort werken graag toegankelijk maken digitaliseren en openbaar maken voor het publiek.

Daarvoor moet een erfgoedorganisatie op zoek naar de rechthebbenden. In veel gevallen lukt dat niet.

Het Nationaal loket verweesde werken is ondergebracht bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE). Zie hiervoor deze webpagina:

http://cultureelerfgoed.nl/dossiers/verweesde-werken

Om meer duidelijkheid te krijgen over de mogelijkheden voor onze leden op het gebied van ‘verweesde werken’, heeft het Nederlands Fotogenootschap in 2018 contact opgenomen met de RCE. Van de RCE ontvingen we de reactie dat het opnemen van losstaande foto’s in de exceptieregeling voor verweesde werken een wens is, waarvoor diverse landen, ook Nederland, in de EU hebben gepleit. De Europese Commissie neemt het mee, maar het is niet duidelijk of zoiets inderdaad gaat gebeuren en op welke termijn dat dan zou zijn:

‘Blijft dus voorlopig dat losse foto’s niet onder de exceptie voor verweesde werken vallen. Voor online ontsluiting daarvan zal een archief dus altijd eerst toestemming moeten hebben van auteursrechthebbende(n) van de desbetreffende foto.

Anders is het wanneer een foto is opgenomen in een publicatie. Dan geldt dat archiefinstellingen auteursrechtelijk beschermde boeken, kranten, magazines, dagbladen, tijdschriften, audiovisuele werken en fonogrammen die permanent deel uit maken van hun collectie digitaal ontsluiten buiten hun gebouw, indien deze werken kunnen worden aangemerkt als ‘verweesd’ in de zin van de exceptie voor verweesde werken in de Auteurswet. Is dat het geval moet dus ook een zorgvuldig onderzoek gedaan worden naar rechthebbende(n) van opgenomen (embedded) foto’s en kunnen, indien de zoektocht niets oplevert, ook die foto’s als “verweesd” worden geregistreerd.’